Wat te doen bij het overlijden van een dierbare?

Iedereen kan een overlijden aangeven bij de bank aan de hand van een overlijdensakte.
De bank kan het overlijden al verwerken op basis van een rouwbrief. Maar ook dan moet u de overlijdensakte achteraf nog bezorgen.

1. Hoe geef ik een overlijden aan?

De aangifte van een overlijden gebeurt in een kantoor of via online aangifte in Easy Banking Web op een computer of tablet.

Opmerking: het is ook mogelijk dat de bank rechtstreeks ingelicht wordt door de notaris of de pensioeninstelling.

2. Welke documenten heb ik nodig om de tegoeden te deblokkeren? En waar vind ik ze?

Om de tegoeden vrij te geven hebt u, op zijn minst, de overlijdensakte en het attest van erfopvolging nodig. Dit laatste is een document dat vermeldt wie de erfgenamen zijn of diegenen die mogelijks recht hebben op vermogen uit de erfenis en dat bevestigt of deze laatste en de overledene geen fiscale, niet-fiscale of sociale schulden hadden op de datum van het overlijden. In dat geval kunnen andere documenten gevraagd worden. De bank of de notaris zal u hierover informeren.

Waar vind ik de overlijdensakte?

Voor de overlijdensakte kunt u terecht bij de gemeente waar de persoon overleden is. Volgende zaken hebt u nodig voor het verkrijgen van de overlijdensakte bij de dienst Burgerlijke Stand van de gemeente: de identiteitskaart van de overledene, het overlijdensattest opgesteld door de arts en, indien van toepassing, het trouwboekje van de overledene.

Tip: aarzel niet om meerdere uittreksels van de overlijdensakte te vragen. Bepaalde instanties aanvaarden geen kopie.

Waar vind ik het attest van erfopvolging?

Er zijn twee manieren om het attest van erfopvolging te verkrijgen: ofwel via een notaris ofwel via het kantoor Rechtszekerheid.

Het attest van erfopvolging kunt u gratis aanvragen via het kantoor Rechtszekerheid of eenvoudig online via MyMinfin. Meer informatie vindt u op de website: https://financien.belgium.be/nl/particulieren/gezin/overlijden/deblokkeren-bankrekeningen

De voorwaarden om een attest van erfopvolging te verkrijgen bij het kantoor Rechtszekerheid zijn:

• Het ontbreken van een testament opgesteld door de overledene
• Het ontbreken van een erfovereenkomst (dit betekent dat de overledene voordien, in samenspraak met de erfgenamen, zijn of haar erfenis heeft geregeld in alle transparantie)
• Het ontbreken van een huwelijksovereenkomst en contractuele bepalingen
• Het ontbreken van een minderjarige of juridisch onbekwame erfgenaam

Zijn deze voorwaarden niet vervuld, dan moet verplicht een akte van erfopvolging opgevraagd worden bij de notaris. De aanvraag is in dat geval betalend.

3. Is het verplicht om voor een erfenis langs te gaan bij een notaris?

Het is als erfgenaam doorgaans niet verplicht om voor een erfenis langs te gaan bij een notaris, ook al kan het een voordeel zijn. Zo kan de notaris een grote hulp zijn bij het beheer van de nalatenschap.

In bepaalde gevallen is het wel verplicht om een beroep te doen op een notaris:

• Een van de erfgenamen is minderjarig of juridisch onbekwaam.
• De overledene heeft een testament opgesteld.
• De overledene was getrouwd met een huwelijkscontract.
• Er werd een erfovereenkomst opgesteld.

Meer informatie over de rol van de notaris is te vinden op www.notaris.be.

4.Wat gebeurt er eenmaal het overlijden is aangegeven? Wat zijn de gevolgen van de aangifte?

Van zodra het overlijden is aangegeven, is de bank wettelijk verplicht om alle rekeningen en/of de kluis van de overledene en/of de partner(s) tijdelijk te blokkeren.

Zelfs al zijn de rekeningen niet beschikbaar, toch staat de wet toe dat de gehuwde echtgeno(o)t(e)/wettelijk samenwonende/erfgenamen een wettelijk voorschot krijgen van maximaal 5.000 euro, maar niet meer dan de helft van de beschikbare saldi op de betaalrekeningen en spaarrekeningen (gezamenlijk of in mede-eigendom). Met dit voorschot kan de langstlevende partner de dagelijkse uitgaven betalen.

Opmerking: was de overledene gehuwd onder het stelsel van ‘zuivere en eenvoudige scheiding van goederen’, dan kunnen de activa van de langstlevende echtgeno(o)t(e) vrijgegeven worden als en alleen als een notaris aan de bank bevestigt dat de partners inderdaad getrouwd waren onder het stelsel van zuivere en eenvoudige scheiding van goederen en dat dit stelsel niet werd gewijzigd op de datum van het overlijden.

5. Wat moet er nog gebeuren? Wie moet ik verwittigen?

Indien van toepassing moeten volgende instanties snel ingelicht worden over het overlijden:

• de werkgever
• de pensioeninstellingen
• de hulpkas voor werkloosheidsuitkeringen
• het ziekenfonds
• de eigenaar van de woning (huurwaarborg afsluiten, overdragen of andere?)
• het woonzorgcentrum (vrijgeven waarborg inpandgeving)
• de verzekeringsmaatschappijen
• de uitbetaler van het groeipakket
• het postkantoor als u de briefwisseling wilt laten doorsturen naar uw adres
• de nutsbedrijven voor telefoon, gas, water, elektriciteit, televisie, abonnementen op magazines en kranten enz.
• de Dienst Inschrijving Voertuigen (DIV)

6. Is het mogelijk om een volmacht te geven?

Ja, het is mogelijk om u te laten vertegenwoordigen door een mandataris voor alle administratieve handelingen bij de bank.

Waar/Hoe kan ik een volmacht geven?

• In uw kantoor (een bankmedewerker bezorgt u een document dat u samen met de verschillende partijen invult en ondertekent)
• Bij een notaris
• Onderhands door uw handtekeningen te laten legaliseren bij de gemeente

Wat zijn de voorwaarden opdat een volmacht aanvaard wordt door de bank?

Opdat een volmacht aanvaard wordt door de bank:

• Moet het om een origineel document gaan of moet de volmacht naar de bank gestuurd worden door een notaris.
• Moet de inhoud van de volmacht duidelijk en precies zijn.
• Moeten alle partijen de volmacht ondertekend en gedateerd hebben en moeten de handtekeningen gelegaliseerd zijn (gemeente, notaris, kantoor …).

7. Hoelang duurt de behandeling van een dossier? Wanneer worden de tegoeden vrijgegeven?

De behandeling van een dossier verloopt in verschillende stappen, met een tussenkomst van verschillende partijen. De bank moet een fiscale aangifte doen en daarna wachten totdat ze alle nodige documenten ontvangt. Eenmaal de bank alle documenten in haar bezit heeft, kan ze de erfgenamen contacteren om alle informatie te verzamelen voor het vrijgeven van de tegoeden.

De behandeling van een dossier duurt gemiddeld 4 maanden (voor 70% van de dossiers).

De duur van een dossier hangt af van verschillende externe factoren:

• de tijd die nodig is om de documenten te kunnen voorleggen die opgevraagd worden door de erfgenamen
• de tijd die de notaris/advocaat nodig heeft om te reageren
• de kennisgeving van fiscale, niet-fiscale of sociale schulden die verschuldigd zijn door de overledene of een van de erfgenamen.

FACTUREN/UITGAVEN/KOSTEN

1. Welke facturen mag ik betalen, in afwachting van de vrijgave van de tegoeden?

Zolang het saldo op de rekening voldoende is en mits enkele voorwaarden, mogen bepaalde facturen betaald worden, zelfs wanneer de rekening geblokkeerd is.

Dit is een overzicht van de facturen die de bank rechtstreeks mag betalen aan de schuldeisers:

• Begrafeniskosten: concessie, overlijdensberichten, bloemen, rouwmaaltijd. (Opgelet - uitzonderingen: grafmonument, kosten voor de rouwkledij van de familie en het personeel van de overledene, religieuze diensten na de begrafenis, graf en monument worden niet aanvaard).
• Rekeningen van de laatste ziekte over een periode van maximaal 1 jaar voor het overlijden.
• Facturen met betrekking tot de laatste verblijfplaats (gas, water, elektriciteit, huur, stookolie, brandverzekering, woonkrediet) of facturen van het woonzorgcentrum waar de overledene verbleef. Dit alles over een periode van maximaal 3 maanden voor en 6 maanden na het overlijden.

2. Wie kan de aanvraag doen?

De aanvraag moet gebeuren door de langstlevende echtgeno(o)t(e) of wettelijk samenwonende, een kind, een notaris belast met de erfopvolging of een erfgenaam die zijn bekwaamheid heeft aangetoond.

VRIJGAVE

Eenmaal alle vereiste documenten voorhanden zijn, kan de bank overgaan tot de vrijgave van de tegoeden van de erfenis.

1. Wat gebeurt er met de rekeningen/tegoeden van de overledene?

De bank geeft de tegoeden van de overledene vrij volgens de instructies van de erfgenamen of die van de notariële vereffenaar die door de erfgenamen is gemachtigd. Er zijn verschillende opties:

• U kunt de rekeningen opnieuw registreren op naam van de langstlevende partner of ze definitief afsluiten en het saldo overmaken naar de rekeningen van de erfgenamen.
• U kunt de effecten overdragen of verkopen.
• U kunt een rekening in vruchtgebruik/naakt eigendom openen in geval van versnippering van goederen (sterk aangeraden om een dubbele belasting te vermijden).

2. Wat als de overledene en/of de partner een kluis huurde?

De bank is wettelijk verplicht om bij een overlijden alle bezittingen van de overledene en zijn of haar partner (ongeacht het huwelijksstelsel) aan te geven bij de Belgische fiscus. Daarom wordt een inventaris van de kluis opgesteld voordat de inhoud wordt vrijgegeven. Het openen van de kluis gebeurt in aanwezigheid van de erfgenamen en een eventuele gemachtigde van de inschrijving.

Uitzondering: de aanwezigheid van de erfgenamen is niet vereist bij het openen en het inventariseren van de kluis wanneer de langstlevende echtgeno(o)t(e) getrouwd is onder het stelsel van zuivere en eenvoudige scheiding van goederen.

Goed om te weten: als bij het openen van de kluis een testament ontdekt wordt, dan wordt de kluis opnieuw tijdelijk geblokkeerd tot er een nieuw attest van erfopvolging is.

3. Wat als de erfgenamen het niet eens zijn over de verdeling?

ln de bank hebben we de handtekening en dus het akkoord nodig van alle erfgenamen om over te gaan tot de vrijgave van de tegoeden. In geval van onenigheid kunnen de erfgenamen de benoeming vragen van een notaris-vereffenaar bij de familierechtbank.

4. Wat moet er gebeuren om de huurwaarborg van de overledene vrij te geven?

De huurwaarborgrekening wordt geopend op naam van de huurder. Bij het overlijden van deze laatste is de tussenkomst van de erfgenamen en de verhuurder noodzakelijk voor de terugbetaling van het bedrag dat gestort werd als waarborg.

Goed om te weten: zijn de erfgenamen en de verhuurder het niet eens over de vrijgave van de huurwaarborg, dan kunnen ze zich wenden tot de vrederechter, die zal beslissen.